Flores

TITI LVCRETI CARI DE RERVM NATVRA LIBER PRIMVS Aeneadum genetrix, hominum divomque voluptas Alma Venus, caeli subter labentia signa Quae mare navigerum, quae terras frugiferentis Concelebras, per te quoniam genus omne animantum Concipitur visitque exortum lumina solis: 5 Te, dea, te fugiunt venti, te nubila caeli Adventumque tuum, tibi suavis daedala tellus Summittit flores, tibi rident aequora ponti Placatumque nitet diffuso lumine caelum Nam simul ac species patefactast verna diei 10 Et reserata viget genitabilis aura favoni Aeriae primum volucris te, diva, tuumque Significant initum perculsae corda tua vi Inde ferae pecudes persultant pabula laeta 15 Et rapidos tranant amnis: ita capta lepore 14 Te sequitur cupide quo quamque inducere pergis. 16 Denique per maria ac montis fluviosque rapacis Frondiferasque domos avium camposque virentis Omnibus incutiens blandum per pectora amorem Efficis ut cupide generatim saecla propagent. 20 Quae quoniam rerum naturam sola gubernas Nec sine te quicquam dias in luminis oras Exoritur neque fit laetum neque amabile quicquam Te sociam studeo scribendis versibus esse Quos ego de rerum natura pangere conor 25 Memmiadae nostro, quem tu, dea, tempore in omni Omnibus ornatum voluisti excellere rebus Quo magis aeternum da dictis, diva, leporem Effice ut interea fera moenera militiai Per maria ac terras omnis sopita quiescant; 30 Nam tu sola potes tranquilla pace iuvare Mortalis, quoniam belli fera moenera Mavors Armipotens regit, in gremium qui saepe tuum se Reiicit aeterno devictus vulnere amoris Atque ita suspiciens tereti cervice reposta 35 Pascit amore avidos inhians in te, dea, visus Eque tuo pendet resupini spiritus ore Hunc tu, diva, tuo recubantem corpore sancto Circum fusa super, suavis ex ore loquellas Funde petens placidam Romanis, incluta, pacem; 40 Nam neque nos agere hoc patriai tempore iniquo Possumus aequo animo nec Memmi clara propago Talibus in rebus communi desse saluti Omnis enim per se divum natura necessest Immortali aevo summa cum pace fruatur 45 Semota ab nostris rebus seiunctaque longe; Nam privata dolore omni, privata periclis Ipsa suis pollens opibus, nihil indiga nostri Nec bene promeritis capitur nec tangitur ira Humana ante oculos foede cum vita iaceret 62 In terris oppressa gravi sub religione Quae caput a caeli regionibus ostendebat Horribili super aspectu mortalibus instans, 65 Primum Graius homo mortalis tollere contra Est oculos ausus primusque obsistere contra; Quem neque fama deum nec fulmina nec minitanti Murmure compressit caelum, sed eo magis acrem Inritat animi virtutem, effringere ut arta 70 Naturae primus portarum claustra cupiret Ergo vivida vis animi pervicit et extra Processit longe flammantia moenia mundi Atque omne immensum peragravit mente animoque Unde refert nobis victor quid possit oriri, 75 Quid nequeat, finita potestas denique cuique Qua nam sit ratione atque alte terminus haerens Quare religio pedibus subiecta vicissim Opteritur, nos exaequat victoria caelo Illud in his rebus vereor, ne forte rearis 80 Impia te rationis inire elementa viamque Indugredi sceleris. quod contra saepius illa Religio peperit scelerosa atque impia facta Aulide quo pacto Triviai virginis aram Iphianassai turparunt sanguine foede 85 Ductores Danaum delecti, prima virorum Cui simul infula virgineos circum data comptus Ex utraque pari malarum parte profusast Et maestum simul ante aras adstare parentem Sensit et hunc propter ferrum celare ministros 90 Aspectuque suo lacrimas effundere civis Muta metu terram genibus summissa petebat Nec miserae prodesse in tali tempore quibat Quod patrio princeps donarat nomine regem; Nam sublata virum manibus tremibundaque ad aras 95 Deductast, non ut sollemni more sacrorum Perfecto posset claro comitari Hymenaeo Sed casta inceste nubendi tempore in ipso Hostia concideret mactatu maesta parentis Exitus ut classi felix faustusque daretur. 100 Tantum religio potuit suadere malorum Tutemet a nobis iam quovis tempore vatum Terriloquis victus dictis desciscere quaeres Quippe etenim quam multa tibi iam fingere possunt Somnia, quae vitae rationes vertere possint 105 Fortunasque tuas omnis turbare timore! Et merito; nam si certam finem esse viderent Aerumnarum homines, aliqua ratione valerent Religionibus atque minis obsistere vatum Nunc ratio nulla est restandi, nulla facultas, 110 Aeternas quoniam poenas in morte timendum Ignoratur enim quae sit natura animai Nata sit an contra nascentibus insinuetur Et simul intereat nobiscum morte dirempta An tenebras Orci visat vastasque lacunas 115 An pecudes alias divinitus insinuet se Ennius ut noster cecinit, qui primus amoeno Detulit ex Helicone perenni fronde coronam Per gentis Italas hominum quae clara clueret; Etsi praeterea tamen esse Acherusia templa 120 Ennius aeternis exponit versibus edens Quo neque permaneant animae neque corpora nostra Sed quaedam simulacra modis pallentia miris; Unde sibi exortam semper florentis Homeri Commemorat speciem lacrimas effundere salsas 125 Coepisse et rerum naturam expandere dictis Qua propter bene cum superis de rebus habenda Nobis est ratio, solis lunaeque meatus Qua fiant ratione, et qua vi quaeque gerantur In terris, tunc cum primis ratione sagaci 130 Unde anima atque animi constet natura videndum Et quae res nobis vigilantibus obvia mentes Terrificet morbo adfectis somnoque sepultis Cernere uti videamur eos audireque coram Morte obita quorum tellus amplectitur ossa. 135 Quod super est, vacuas auris animumque sagacem 50 Semotum a curis adhibe veram ad rationem Ne mea dona tibi studio disposta fideli Intellecta prius quam sint, contempta relinquas Nam tibi de summa caeli ratione deumque Disserere incipiam et rerum primordia pandam, 55 Unde omnis natura creet res, auctet alatque Quove eadem rursum natura perempta resolvat Quae nos materiem et genitalia corpora rebus Reddunda in ratione vocare et semina rerum Appellare suemus et haec eadem usurpare 60 Corpora prima, quod ex illis sunt omnia primis Nec me animi fallit Graiorum obscura reperta 136 Difficile inlustrare Latinis versibus esse Multa novis verbis praesertim cum sit agendum Propter egestatem linguae et rerum novitatem; Sed tua me virtus tamen et sperata voluptas 140 Suavis amicitiae quemvis efferre laborem Suadet et inducit noctes vigilare serenas Quaerentem dictis quibus et quo carmine demum Clara tuae possim praepandere lumina menti Res quibus occultas penitus convisere possis. 145 Hunc igitur terrorem animi tenebrasque necessest Non radii solis neque lucida tela diei Discutiant, sed naturae species ratioque Principium cuius hinc nobis exordia sumet Nullam rem e nihilo gigni divinitus umquam. 150 Quippe ita formido mortalis continet omnis Quod multa in terris fieri caeloque tuentur Quorum operum causas nulla ratione videre Possunt ac fieri divino numine rentur Quas ob res ubi viderimus nil posse creari 156 De nihilo, tum quod sequimur iam rectius inde Perspiciemus, et unde queat res quaeque creari Et quo quaeque modo fiant opera sine divom. 155 Nam si de nihilo fierent, ex omnibus rebus 159 Omne genus nasci posset, nil semine egeret E mare primum homines, e terra posset oriri Squamigerum genus et volucres erumpere caelo; Armenta atque aliae pecudes, genus omne ferarum Incerto partu culta ac deserta tenerent Nec fructus idem arboribus constare solerent, 165 Sed mutarentur, ferre omnes omnia possent Quippe ubi non essent genitalia corpora cuique Qui posset mater rebus consistere certa? At nunc seminibus quia certis quaeque creantur Inde enascitur atque oras in luminis exit, 170 Materies ubi inest cuiusque et corpora prima; Atque hac re nequeunt ex omnibus omnia gigni Quod certis in rebus inest secreta facultas Praeterea cur vere rosam, frumenta calore Vites autumno fundi suadente videmus, 175 Si non, certa suo quia tempore semina rerum Cum confluxerunt, patefit quod cumque creatur Dum tempestates adsunt et vivida tellus Tuto res teneras effert in luminis oras? Quod si de nihilo fierent, subito exorerentur 180 Incerto spatio atque alienis partibus anni Quippe ubi nulla forent primordia, quae genitali Concilio possent arceri tempore iniquo Nec porro augendis rebus spatio foret usus Seminis ad coitum, si e nilo crescere possent; 185 Nam fierent iuvenes subito ex infantibus parvis E terraque exorta repente arbusta salirent Quorum nil fieri manifestum est, omnia quando Paulatim crescunt, ut par est semine certo Crescentesque genus servant; ut noscere possis 190 Quicque sua de materia grandescere alique Huc accedit uti sine certis imbribus anni Laetificos nequeat fetus submittere tellus Nec porro secreta cibo natura animantum Propagare genus possit vitamque tueri; 195 Ut potius multis communia corpora rebus Multa putes esse, ut verbis elementa videmus Quam sine principiis ullam rem existere posse Denique cur homines tantos natura parare Non potuit, pedibus qui pontum per vada possent 200 Transire et magnos manibus divellere montis Multaque vivendo vitalia vincere saecla Si non, materies quia rebus reddita certast Gignundis, e qua constat quid possit oriri? Nil igitur fieri de nilo posse fatendumst, 205 Semine quando opus est rebus, quo quaeque creatae Aeris in teneras possint proferrier auras Postremo quoniam incultis praestare videmus Culta loca et manibus melioris reddere fetus Esse videlicet in terris primordia rerum 210 Quae nos fecundas vertentes vomere glebas Terraique solum subigentes cimus ad ortus; Quod si nulla forent, nostro sine quaeque labore Sponte sua multo fieri meliora videres Huc accedit uti quicque in sua corpora rursum 215 Dissoluat natura neque ad nihilum interemat res Nam siquid mortale e cunctis partibus esset Ex oculis res quaeque repente erepta periret; Nulla vi foret usus enim, quae partibus eius Discidium parere et nexus exsolvere posset. 220 Quod nunc, aeterno quia constant semine quaeque Donec vis obiit, quae res diverberet ictu Aut intus penetret per inania dissoluatque Nullius exitium patitur natura videri Praeterea quae cumque vetustate amovet aetas, 225 Si penitus peremit consumens materiem omnem Unde animale genus generatim in lumina vitae Redducit Venus, aut redductum daedala tellus Unde alit atque auget generatim pabula praebens? Unde mare ingenuei fontes externaque longe 230 Flumina suppeditant? unde aether sidera pascit? Omnia enim debet, mortali corpore quae sunt Infinita aetas consumpse ante acta diesque Quod si in eo spatio atque ante acta aetate fuere E quibus haec rerum consistit summa refecta, 235 Inmortali sunt natura praedita certe Haud igitur possunt ad nilum quaeque reverti Denique res omnis eadem vis causaque volgo Conficeret, nisi materies aeterna teneret Inter se nexus minus aut magis indupedita; 240 Tactus enim leti satis esset causa profecto Quippe ubi nulla forent aeterno corpore, quorum Contextum vis deberet dissolvere quaeque At nunc, inter se quia nexus principiorum Dissimiles constant aeternaque materies est, 245 Incolumi remanent res corpore, dum satis acris Vis obeat pro textura cuiusque reperta Haud igitur redit ad nihilum res ulla, sed omnes Discidio redeunt in corpora materiai Postremo pereunt imbres, ubi eos pater aether 250 In gremium matris terrai praecipitavit; At nitidae surgunt fruges ramique virescunt Arboribus, crescunt ipsae fetuque gravantur Hinc alitur porro nostrum genus atque ferarum Hinc laetas urbes pueris florere videmus 255 Frondiferasque novis avibus canere undique silvas Hinc fessae pecudes pinguis per pabula laeta Corpora deponunt et candens lacteus umor Uberibus manat distentis, hinc nova proles Artubus infirmis teneras lasciva per herbas 260 Ludit lacte mero mentes perculsa novellas Haud igitur penitus pereunt quaecumque videntur Quando alit ex alio reficit natura nec ullam Rem gigni patitur nisi morte adiuta aliena Nunc age, res quoniam docui non posse creari 265 De nihilo neque item genitas ad nil revocari Ne qua forte tamen coeptes diffidere dictis Quod nequeunt oculis rerum primordia cerni Accipe praeterea quae corpora tute necessest Confiteare esse in rebus nec posse videri. 270 Principio venti vis verberat incita corpus Ingentisque ruit navis et nubila differt Inter dum rapido percurrens turbine campos Arboribus magnis sternit montisque supremos Silvifragis vexat flabris: ita perfurit acri 275 Cum fremitu saevitque minaci murmure pontus Sunt igitur venti ni mirum corpora caeca Quae mare, quae terras, quae denique nubila caeli Verrunt ac subito vexantia turbine raptant Nec ratione fluunt alia stragemque propagant 280 Et cum mollis aquae fertur natura repente Flumine abundanti, quam largis imbribus auget Montibus ex altis magnus decursus aquai Fragmina coniciens silvarum arbustaque tota Nec validi possunt pontes venientis aquai 285 Vim subitam tolerare: ita magno turbidus imbri Molibus incurrit validis cum viribus amnis Dat sonitu magno stragem volvitque sub undis Grandia saxa, ruit qua quidquid fluctibus obstat Sic igitur debent venti quoque flamina ferri, 290 Quae vel uti validum cum flumen procubuere Quam libet in partem, trudunt res ante ruuntque Impetibus crebris, inter dum vertice torto Corripiunt rapidique rotanti turbine portant Quare etiam atque etiam sunt venti corpora caeca, 295 Quandoquidem factis et moribus aemula magnis Amnibus inveniuntur, aperto corpore qui sunt Tum porro varios rerum sentimus odores Nec tamen ad naris venientis cernimus umquam Nec calidos aestus tuimur nec frigora quimus 300 Usurpare oculis nec voces cernere suemus; Quae tamen omnia corporea constare necessest Natura, quoniam sensus inpellere possunt; Tangere enim et tangi, nisi corpus, nulla potest res Denique fluctifrago suspensae in litore vestis 305 Uvescunt, eaedem dispansae in sole serescunt At neque quo pacto persederit umor aquai Visumst nec rursum quo pacto fugerit aestu In parvas igitur partis dispergitur umor Quas oculi nulla possunt ratione videre. 310 Quin etiam multis solis redeuntibus annis Anulus in digito subter tenuatur habendo Stilicidi casus lapidem cavat, uncus aratri Ferreus occulte decrescit vomer in arvis Strataque iam volgi pedibus detrita viarum 315 Saxea conspicimus; tum portas propter aena Signa manus dextras ostendunt adtenuari Saepe salutantum tactu praeterque meantum Haec igitur minui, cum sint detrita, videmus Sed quae corpora decedant in tempore quoque, 320 Invida praeclusit speciem natura videndi Postremo quae cumque dies naturaque rebus Paulatim tribuit moderatim crescere cogens Nulla potest oculorum acies contenta tueri Nec porro quae cumque aevo macieque senescunt, 325 Nec, mare quae impendent, vesco sale saxa peresa Quid quoque amittant in tempore cernere possis Corporibus caecis igitur natura gerit res Nec tamen undique corporea stipata tenentur Omnia natura; namque est in rebus inane. 330 Quod tibi cognosse in multis erit utile rebus Nec sinet errantem dubitare et quaerere semper De summa rerum et nostris diffidere dictis Qua propter locus est intactus inane vacansque Quod si non esset, nulla ratione moveri 335 Res possent; namque officium quod corporis exstat Officere atque obstare, id in omni tempore adesset Omnibus; haud igitur quicquam procedere posset Principium quoniam cedendi nulla daret res At nunc per maria ac terras sublimaque caeli 340 Multa modis multis varia ratione moveri Cernimus ante oculos, quae, si non esset inane Non tam sollicito motu privata carerent Quam genita omnino nulla ratione fuissent Undique materies quoniam stipata quiesset. 345 Praeterea quamvis solidae res esse putentur Hinc tamen esse licet raro cum corpore cernas In saxis ac speluncis permanat aquarum Liquidus umor et uberibus flent omnia guttis Dissipat in corpus sese cibus omne animantum; 350 Crescunt arbusta et fetus in tempore fundunt Quod cibus in totas usque ab radicibus imis Per truncos ac per ramos diffunditur omnis Inter saepta meant voces et clausa domorum Transvolitant, rigidum permanat frigus ad ossa. 355 Quod nisi inania sint, qua possent corpora quaeque Transire, haud ulla fieri ratione videres Denique cur alias aliis praestare videmus Pondere res rebus nihilo maiore figura? Nam si tantundemst in lanae glomere quantum 360 Corporis in plumbo est, tantundem pendere par est Corporis officiumst quoniam premere omnia deorsum Contra autem natura manet sine pondere inanis Ergo quod magnumst aeque leviusque videtur Ni mirum plus esse sibi declarat inanis; 365 At contra gravius plus in se corporis esse Dedicat et multo vacui minus intus habere Est igitur ni mirum id quod ratione sagaci Quaerimus, admixtum rebus, quod inane vocamus Illud in his rebus ne te deducere vero 370 Possit, quod quidam fingunt, praecurrere cogor Cedere squamigeris latices nitentibus aiunt Et liquidas aperire vias, quia post loca pisces Linquant, quo possint cedentes confluere undae; Sic alias quoque res inter se posse moveri 375 Et mutare locum, quamvis sint omnia plena Scilicet id falsa totum ratione receptumst Nam quo squamigeri poterunt procedere tandem Ni spatium dederint latices? concedere porro Quo poterunt undae, cum pisces ire nequibunt? 380 Aut igitur motu privandumst corpora quaeque Aut esse admixtum dicundumst rebus inane Unde initum primum capiat res quaeque movendi Postremo duo de concursu corpora lata Si cita dissiliant, nempe aer omne necessest, 385 Inter corpora quod fiat, possidat inane Is porro quamvis circum celerantibus auris Confluat, haud poterit tamen uno tempore totum Compleri spatium; nam primum quemque necessest Occupet ille locum, deinde omnia possideantur. 390 Quod si forte aliquis, cum corpora dissiluere Tum putat id fieri quia se condenseat aer Errat; nam vacuum tum fit quod non fuit ante Et repletur item vacuum quod constitit ante Nec tali ratione potest denserier aer 395 Nec, si iam posset, sine inani posset, opinor Ipse in se trahere et partis conducere in unum Qua propter, quamvis causando multa moreris Esse in rebus inane tamen fateare necessest Multaque praeterea tibi possum commemorando 400 Argumenta fidem dictis conradere nostris Verum animo satis haec vestigia parva sagaci Sunt, per quae possis cognoscere cetera tute Namque canes ut montivagae persaepe ferai Naribus inveniunt intectas fronde quietes, 405 Cum semel institerunt vestigia certa viai Sic alid ex alio per te tute ipse videre Talibus in rebus poteris caecasque latebras Insinuare omnis et verum protrahere inde Quod si pigraris paulumve recesseris ab re, 410 Hoc tibi de plano possum promittere, Memmi: Usque adeo largos haustus e fontibus magnis Lingua meo suavis diti de pectore fundet Ut verear ne tarda prius per membra senectus Serpat et in nobis vitai claustra resolvat, 415 Quam tibi de quavis una re versibus omnis Argumentorum sit copia missa per auris Sed nunc ut repetam coeptum pertexere dictis Omnis ut est igitur per se natura duabus Constitit in rebus; nam corpora sunt et inane, 420 Haec in quo sita sunt et qua diversa moventur Corpus enim per se communis dedicat esse Sensus; cui nisi prima fides fundata valebit Haut erit occultis de rebus quo referentes Confirmare animi quicquam ratione queamus. 425 Tum porro locus ac spatium, quod inane vocamus Si nullum foret, haut usquam sita corpora possent Esse neque omnino quoquam diversa meare; Id quod iam supera tibi paulo ostendimus ante Praeterea nihil est quod possis dicere ab omni 430 Corpore seiunctum secretumque esse ab inani Quod quasi tertia sit numero natura reperta Nam quod cumque erit, esse aliquid debebit id ipsum Augmine vel grandi vel parvo denique, dum sit; Cui si tactus erit quamvis levis exiguusque, 435 Corporis augebit numerum summamque sequetur; Sin intactile erit, nulla de parte quod ullam Rem prohibere queat per se transire meantem Scilicet hoc id erit, vacuum quod inane vocamus Praeterea per se quod cumque erit, aut faciet quid 440 Aut aliis fungi debebit agentibus ipsum Aut erit ut possint in eo res esse gerique At facere et fungi sine corpore nulla potest res Nec praebere locum porro nisi inane vacansque Ergo praeter inane et corpora tertia per se 445 Nulla potest rerum in numero natura relinqui Nec quae sub sensus cadat ullo tempore nostros Nec ratione animi quam quisquam possit apisci Nam quae cumque cluent, aut his coniuncta duabus Rebus ea invenies aut horum eventa videbis. 450 Coniunctum est id quod nusquam sine permitiali Discidio potis est seiungi seque gregari Pondus uti saxis, calor ignis, liquor aquai Tactus corporibus cunctis, intactus inani Servitium contra paupertas divitiaeque, 455 Libertas bellum concordia cetera quorum Adventu manet incolumis natura abituque Haec soliti sumus, ut par est, eventa vocare Tempus item per se non est, sed rebus ab ipsis Consequitur sensus, transactum quid sit in aevo, 460 Tum quae res instet, quid porro deinde sequatur; Nec per se quemquam tempus sentire fatendumst Semotum ab rerum motu placidaque quiete Denique Tyndaridem raptam belloque subactas Troiiugenas gentis cum dicunt esse, videndumst 465 Ne forte haec per se cogant nos esse fateri Quando ea saecla hominum, quorum haec eventa fuerunt Inrevocabilis abstulerit iam praeterita aetas; Namque aliud terris, aliud regionibus ipsis Eventum dici poterit quod cumque erit actum. 470 Denique materies si rerum nulla fuisset Nec locus ac spatium, res in quo quaeque geruntur Numquam Tyndaridis forma conflatus amore Ignis Alexandri Phrygio sub pectore gliscens Clara accendisset saevi certamina belli 475 Nec clam durateus Troiianis Pergama partu Inflammasset equos nocturno Graiiugenarum; Perspicere ut possis res gestas funditus omnis Non ita uti corpus per se constare neque esse Nec ratione cluere eadem qua constet inane, 480 Sed magis ut merito possis eventa vocare Corporis atque loci, res in quo quaeque gerantur Corpora sunt porro partim primordia rerum Partim concilio quae constant principiorum Sed quae sunt rerum primordia, nulla potest vis 485 Stinguere; nam solido vincunt ea corpore demum Etsi difficile esse videtur credere quicquam In rebus solido reperiri corpore posse Transit enim fulmen caeli per saepta domorum Clamor ut ac voces, ferrum candescit in igni 490 Dissiliuntque fero ferventi saxa vapore; Cum labefactatus rigor auri solvitur aestu Tum glacies aeris flamma devicta liquescit; Permanat calor argentum penetraleque frigus Quando utrumque manu retinentes pocula rite 495 Sensimus infuso lympharum rore superne Usque adeo in rebus solidi nihil esse videtur Sed quia vera tamen ratio naturaque rerum Cogit, ades, paucis dum versibus expediamus Esse ea quae solido atque aeterno corpore constent, 500 Semina quae rerum primordiaque esse docemus Unde omnis rerum nunc constet summa creata Principio quoniam duplex natura duarum Dissimilis rerum longe constare repertast Corporis atque loci, res in quo quaeque geruntur, 505 Esse utramque sibi per se puramque necessest Nam qua cumque vacat spatium, quod inane vocamus Corpus ea non est; qua porro cumque tenet se Corpus, ea vacuum nequaquam constat inane Sunt igitur solida ac sine inani corpora prima. 510 Praeterea quoniam genitis in rebus inanest Materiem circum solidam constare necessest; Nec res ulla potest vera ratione probari Corpore inane suo celare atque intus habere Si non, quod cohibet, solidum constare relinquas. 515 Id porro nihil esse potest nisi materiai Concilium, quod inane queat rerum cohibere Materies igitur, solido quae corpore constat Esse aeterna potest, cum cetera dissoluantur Tum porro si nil esset quod inane vocaret, 520 Omne foret solidum; nisi contra corpora certa Essent quae loca complerent quae cumque tenerent Omne quod est spatium, vacuum constaret inane Alternis igitur ni mirum corpus inani Distinctum, quoniam nec plenum naviter extat 525 Nec porro vacuum; sunt ergo corpora certa Quae spatium pleno possint distinguere inane Haec neque dissolui plagis extrinsecus icta Possunt nec porro penitus penetrata retexi Nec ratione queunt alia temptata labare; 530 Id quod iam supra tibi paulo ostendimus ante Nam neque conlidi sine inani posse videtur Quicquam nec frangi nec findi in bina secando Nec capere umorem neque item manabile frigus Nec penetralem ignem, quibus omnia conficiuntur. 535 Et quo quaeque magis cohibet res intus inane Tam magis his rebus penitus temptata labascit Ergo si solida ac sine inani corpora prima Sunt ita uti docui, sint haec aeterna necessest Praeterea nisi materies aeterna fuisset, 540 Antehac ad nihilum penitus res quaeque redissent De nihiloque renata forent quae cumque videmus At quoniam supra docui nil posse creari De nihilo neque quod genitumst ad nil revocari Esse inmortali primordia corpore debent, 545 Dissolui quo quaeque supremo tempore possint Materies ut subpeditet rebus reparandis Sunt igitur solida primordia simplicitate Nec ratione queunt alia servata per aevom Ex infinito iam tempore res reparare. 550 Denique si nullam finem natura parasset Frangendis rebus, iam corpora materiai Usque redacta forent aevo frangente priore Ut nihil ex illis a certo tempore posset Conceptum summum aetatis pervadere finem. 555 Nam quidvis citius dissolvi posse videmus Quam rursus refici; qua propter longa diei Infinita aetas ante acti temporis omnis Quod fregisset adhuc disturbans dissoluensque Numquam relicuo reparari tempore posset. 560 At nunc ni mirum frangendi reddita finis Certa manet, quoniam refici rem quamque videmus Et finita simul generatim tempora rebus Stare, quibus possint aevi contingere florem Huc accedit uti, solidissima materiai 565 Corpora cum constant, possint tamen omnia reddi Mollia quae fiunt, aer aqua terra vapores Quo pacto fiant et qua vi quaeque gerantur Admixtum quoniam semel est in rebus inane At contra si mollia sint primordia rerum, 570 Unde queant validi silices ferrumque creari Non poterit ratio reddi; nam funditus omnis Principio fundamenti natura carebit Sunt igitur solida pollentia simplicitate Quorum condenso magis omnia conciliatu 575 Artari possunt validasque ostendere viris Porro si nullast frangendis reddita finis Corporibus, tamen ex aeterno tempore quaeque Nunc etiam superare necessest corpora rebus Quae non dum clueant ullo temptata periclo. 580 At quoniam fragili natura praedita constant Discrepat aeternum tempus potuisse manere Innumerabilibus plagis vexata per aevom Denique iam quoniam generatim reddita finis Crescendi rebus constat vitamque tenendi, 585 Et quid quaeque queant per foedera naturai Quid porro nequeant, sancitum quando quidem extat Nec commutatur quicquam, quin omnia constant Usque adeo, variae volucres ut in ordine cunctae Ostendant maculas generalis corpore inesse, 590 Inmutabilis materiae quoque corpus habere Debent ni mirum; nam si primordia rerum Commutari aliqua possent ratione revicta Incertum quoque iam constet quid possit oriri Quid nequeat, finita potestas denique cuique 595 Qua nam sit ratione atque alte terminus haerens Nec totiens possent generatim saecla referre Naturam mores victum motusque parentum Tum porro quoniam est extremum quodque cacumen Corporis illius, quod nostri cernere sensus 600 Iam nequeunt, id ni mirum sine partibus extat Et minima constat natura nec fuit umquam Per se secretum neque post hac esse valebit Alterius quoniamst ipsum pars primaque et una Inde aliae atque aliae similes ex ordine partes 605 Agmine condenso naturam corporis explent; Quae quoniam per se nequeunt constare, necessest Haerere unde queant nulla ratione revelli Sunt igitur solida primordia simplicitate Quae minimis stipata cohaerent partibus arte. 610 Non ex illorum conventu conciliata Sed magis aeterna pollentia simplicitate Unde neque avelli quicquam neque deminui iam Concedit natura reservans semina rebus Praeterea nisi erit minimum, parvissima quaeque 615 Corpora constabunt ex partibus infinitis Quippe ubi dimidiae partis pars semper habebit Dimidiam partem nec res praefiniet ulla Ergo rerum inter summam minimamque quod escit Nil erit ut distet; nam quamvis funditus omnis 620 Summa sit infinita, tamen, parvissima quae sunt Ex infinitis constabunt partibus aeque Quod quoniam ratio reclamat vera negatque Credere posse animum, victus fateare necessest Esse ea quae nullis iam praedita partibus extent 625 Et minima constent natura. quae quoniam sunt Illa quoque esse tibi solida atque aeterna fatendum Denique si minimas in partis cuncta resolvi Cogere consuesset rerum natura creatrix Iam nihil ex illis eadem reparare valeret 630 Propterea quia, quae nullis sunt partibus aucta Non possunt ea quae debet genitalis habere Materies, varios conexus pondera plagas Concursus motus, per quas res quaeque geruntur Quapropter qui materiem rerum esse putarunt 635 Ignem atque ex igni summam consistere solo Magno opere a vera lapsi ratione videntur Heraclitus init quorum dux proelia primus Clarus obscuram linguam magis inter inanis Quamde gravis inter Graios, qui vera requirunt; 640 Omnia enim stolidi magis admirantur amantque Inversis quae sub verbis latitantia cernunt Veraque constituunt quae belle tangere possunt Auris et lepido quae sunt fucata sonore Nam cur tam variae res possent esse, requiro, 645 Ex uno si sunt igni puroque creatae? Nil prodesset enim calidum denserier ignem Nec rare fieri, si partes ignis eandem Naturam quam totus habet super ignis haberent Acrior ardor enim conductis partibus esset, 650 Languidior porro disiectis que supatis Amplius hoc fieri nihil est quod posse rearis Talibus in causis, ne dum variantia rerum Tanta queat densis rarisque ex ignibus esse Id quoque: si faciant admixtum rebus inane, 655 Denseri poterunt ignes rarique relinqui; Sed quia multa sibi cernunt contraria quae sint Et fugitant in rebus inane relinquere purum Ardua dum metuunt, amittunt vera viai Nec rursum cernunt exempto rebus inane 660 Omnia denseri fierique ex omnibus unum Corpus, nil ab se quod possit mittere raptim Aestifer ignis uti lumen iacit atque vaporem Ut videas non e stipatis partibus esse Quod si forte alia credunt ratione potesse 665 Ignis in coetu stingui mutareque corpus Scilicet ex nulla facere id si parte reparcent Occidet ad nihilum ni mirum funditus ardor Omnis et nihilo fient quae cumque creantur; Nam quod cumque suis mutatum finibus exit, 670 Continuo hoc mors est illius quod fuit ante Proinde aliquid superare necesse est incolume ollis Ne tibi res redeant ad nilum funditus omnes De nihiloque renata vigescat copia rerum Nunc igitur quoniam certissima corpora quaedam 675 Sunt, quae conservant naturam semper eandem Quorum abitu aut aditu mutatoque ordine mutant Naturam res et convertunt corpora sese Scire licet non esse haec ignea corpora rerum Nil referret enim quaedam decedere, abire 680 Atque alia adtribui mutarique ordine quaedam Si tamen ardoris naturam cuncta tenerent; Ignis enim foret omnimodis quod cumque crearet Verum, ut opinor, itast: sunt quaedam corpora, quorum Concursus motus ordo positura figurae 685 Efficiunt ignis mutatoque ordine mutant Naturam neque sunt igni simulata neque ulli Praeterea rei quae corpora mittere possit Sensibus et nostros adiectu tangere tactus Dicere porro ignem res omnis esse neque ullam 690 Rem veram in numero rerum constare nisi ignem Quod facit hic idem, perdelirum esse videtur Nam contra sensus ab sensibus ipse repugnat Et labefactat eos, unde omnia credita pendent Unde hic cognitus est ipsi quem nominat ignem; 695 Credit enim sensus ignem cognoscere vere Cetera non credit, quae nilo clara minus sunt Quod mihi cum vanum tum delirum esse videtur; Quo referemus enim? quid nobis certius ipsis Sensibus esse potest, qui vera ac falsa notemus? 700 Praeterea quare quisquam magis omnia tollat Et velit ardoris naturam linquere solam Quam neget esse ignis, tamen esse relinquat? Aequa videtur enim dementia dicere utrumque Quapropter qui materiem rerum esse putarunt 705 Ignem atque ex igni summam consistere posse Et qui principium gignundis aera rebus Constituere aut umorem qui cumque putarunt Fingere res ipsum per se terramve creare Omnia et in rerum naturas vertier omnis, 710 Magno opere a vero longe derrasse videntur Adde etiam qui conduplicant primordia rerum Aera iungentes igni terramque liquori Et qui quattuor ex rebus posse omnia rentur Ex igni terra atque anima procrescere et imbri. 715 Quorum Acragantinus cum primis Empedocles est Insula quem triquetris terrarum gessit in oris Quam fluitans circum magnis anfractibus aequor Ionium glaucis aspargit virus ab undis Angustoque fretu rapidum mare dividit undis 720 Aeoliae terrarum oras a finibus eius Hic est vasta Charybdis et hic Aetnaea minantur Murmura flammarum rursum se colligere iras Faucibus eruptos iterum vis ut vomat ignis Ad caelumque ferat flammai fulgura rursum. 725 Quae cum magna modis multis miranda videtur Gentibus humanis regio visendaque fertur Rebus opima bonis, multa munita virum vi Nil tamen hoc habuisse viro praeclarius in se Nec sanctum magis et mirum carumque videtur. 730 Carmina quin etiam divini pectoris eius Vociferantur et exponunt praeclara reperta Ut vix humana videatur stirpe creatus Hic tamen et supra quos diximus inferiores Partibus egregie multis multoque minores, 735 Quamquam multa bene ac divinitus invenientes Ex adyto tam quam cordis responsa dedere Sanctius et multo certa ratione magis quam Pythia quae tripodi a Phoebi lauroque profatur Principiis tamen in rerum fecere ruinas 740 Et graviter magni magno cecidere ibi casu Primum quod motus exempto rebus inani Constituunt et res mollis rarasque relinquunt Aera solem ignem terras animalia frugis Nec tamen admiscent in eorum corpus inane; 745 Deinde quod omnino finem non esse secandis Corporibus facient neque pausam stare fragori Nec prorsum in rebus minimum consistere qui Cum videamus id extremum cuiusque cacumen Esse quod ad sensus nostros minimum esse videtur, 750 Conicere ut possis ex hoc, quae cernere non quis Extremum quod habent, minimum consistere Huc accedit item, quoniam primordia rerum Mollia constituunt, quae nos nativa videmus Esse et mortali cum corpore, funditus ut qui 755 Debeat ad nihilum iam rerum summa reverti De nihiloque renata vigescere copia rerum; Quorum utrumque quid a vero iam distet habebis Deinde inimica modis multis sunt atque veneno Ipsa sibi inter se; quare aut congressa peribunt 760 Aut ita diffugient, ut tempestate coacta Fulmina diffugere atque imbris ventosque videmus Denique quattuor ex rebus si cuncta creantur Atque in eas rursum res omnia dissoluuntur Qui magis illa queunt rerum primordia dici 765 Quam contra res illorum retroque putari? Alternis gignuntur enim mutantque colorem Et totam inter se naturam tempore ab omni [Fulmina diffugere atque imbris ventosque videmus.] Sin ita forte putas ignis terraeque coire 770 Corpus et aerias auras roremque liquoris Nil in concilio naturam ut mutet eorum Nulla tibi ex illis poterit res esse creata Non animans, non exanimo cum corpore, ut arbos; Quippe suam quicque in coetu variantis acervi 775 Naturam ostendet mixtusque videbitur aer Cum terra simul et quodam cum rore manere At primordia gignundis in rebus oportet Naturam clandestinam caecamque adhibere Emineat ne quid, quod contra pugnet et obstet 780 Quo minus esse queat proprie quodcumque creatur Quin etiam repetunt a caelo atque ignibus eius Et primum faciunt ignem se vertere in auras Aeris, hinc imbrem gigni terramque creari Ex imbri retroque a terra cuncta reverti, 785 Umorem primum, post aera, deinde calorem Nec cessare haec inter se mutare, meare A caelo ad terram, de terra ad sidera mundi Quod facere haud ullo debent primordia pacto Immutabile enim quiddam superare necessest, 790 Ne res ad nihilum redigantur funditus omnes; Nam quod cumque suis mutatum finibus exit Continuo hoc mors est illius quod fuit ante Quapropter quoniam quae paulo diximus ante In commutatum veniunt, constare necessest 795 Ex aliis ea, quae nequeant convertier usquam Ne tibi res redeant ad nilum funditus omnis; Quin potius tali natura praedita quaedam Corpora constituas, ignem si forte crearint Posse eadem demptis paucis paucisque tributis, 800 Ordine mutato et motu, facere aeris auras Sic alias aliis rebus mutarier omnis? 'At manifesta palam res indicat' inquis 'in auras Aeris e terra res omnis crescere alique; Et nisi tempestas indulget tempore fausto 805 Imbribus, ut tabe nimborum arbusta vacillent Solque sua pro parte fovet tribuitque calorem Crescere non possint fruges arbusta animantis.' Scilicet et nisi nos cibus aridus et tener umor Adiuvet, amisso iam corpore vita quoque omnis 810 Omnibus e nervis atque ossibus exsoluatur; Adiutamur enim dubio procul atque alimur nos Certis ab rebus, certis aliae atque aliae res Ni mirum quia multa modis communia multis Multarum rerum in rebus primordia mixta 815 Sunt, ideo variis variae res rebus aluntur Atque eadem magni refert primordia saepe Cum quibus et quali positura contineantur Et quos inter se dent motus accipiantque; Namque eadem caelum mare terras flumina solem 820 Constituunt, eadem fruges arbusta animantis Verum aliis alioque modo commixta moventur Quin etiam passim nostris in versibus ipsis Multa elementa vides multis communia verbis Cum tamen inter se versus ac verba necessest 825 Confiteare et re et sonitu distare sonanti Tantum elementa queunt permutato ordine solo; At rerum quae sunt primordia, plura adhibere Possunt unde queant variae res quaeque creari Nunc et Anaxagorae scrutemur homoeomerian 830 Quam Grai memorant nec nostra dicere lingua Concedit nobis patrii sermonis egestas Sed tamen ipsam rem facilest exponere verbis Principio, rerum quam dicit homoeomerian Ossa videlicet e pauxillis atque minutis 835 Ossibus hic et de pauxillis atque minutis Visceribus viscus gigni sanguenque creari Sanguinis inter se multis coeuntibus guttis Ex aurique putat micis consistere posse Aurum et de terris terram concrescere parvis, 840 Ignibus ex ignis, umorem umoribus esse Cetera consimili fingit ratione putatque Nec tamen esse ulla de parte in rebus inane Concedit neque corporibus finem esse secandis Quare in utraque mihi pariter ratione videtur 845 Errare atque illi, supra quos diximus ante Adde quod inbecilla nimis primordia fingit; Si primordia sunt, simili quae praedita constant Natura atque ipsae res sunt aequeque laborant Et pereunt, neque ab exitio res ulla refrenat. 850 Nam quid in oppressu valido durabit eorum Ut mortem effugiat, leti sub dentibus ipsis? Ignis an umor an aura? quid horum? sanguen an ossa? Nil ut opinor, ubi ex aequo res funditus omnis Tam mortalis erit quam quae manifesta videmus 855 Ex oculis nostris aliqua vi victa perire At neque reccidere ad nihilum res posse neque autem Crescere de nihilo testor res ante probatas Praeterea quoniam cibus auget corpus alitque Scire licet nobis venas et sanguen et ossa 860 * * * 860a Sive cibos omnis commixto corpore dicent Esse et habere in se nervorum corpora parva Ossaque et omnino venas partisque cruoris Fiet uti cibus omnis et aridus et liquor ipse Ex alienigenis rebus constare putetur, 865 Ossibus et nervis sanieque et sanguine mixto Praeterea quae cumque e terra corpora crescunt Si sunt in terris, terram constare necessest Ex alienigenis, quae terris exoriuntur Transfer item, totidem verbis utare licebit: 870 In lignis si flamma latet fumusque cinisque Ex alienigenis consistant ligna necessest [Praeterea tellus quae corpora cumque alit auget] Ex alienigenis, quae lignis oriuntur Linquitur hic quaedam latitandi copia tenvis, 875 Id quod Anaxagoras sibi sumit, ut omnibus omnis Res putet inmixtas rebus latitare, sed illud Apparere unum, cuius sint plurima mixta Et magis in promptu primaque in fronte locata Quod tamen a vera longe ratione repulsumst; 880 Conveniebat enim fruges quoque saepe, minaci Robore cum in saxi franguntur, mittere signum Sanguinis aut aliquid, nostro quae corpore aluntur Cum lapidi in lapidem terimus, manare cruorem Consimili ratione herbis quoque saepe decebat, 885 Et latices dulcis guttas similique sapore Mittere, lanigerae quali sunt ubere lactis Scilicet et glebis terrarum saepe friatis Herbarum genera et fruges frondesque videri Dispertita inter terram latitare minute, 890 Postremo in lignis cinerem fumumque videri Cum praefracta forent, ignisque latere minutos Quorum nil fieri quoniam manifesta docet res Scire licet non esse in rebus res ita mixtas Verum semina multimodis inmixta latere 895 Multarum rerum in rebus communia debent 'At saepe in magnis fit montibus' inquis 'ut altis Arboribus vicina cacumina summa terantur Inter se validis facere id cogentibus austris Donec flammai fulserunt flore coorto.' 900 Scilicet et non est lignis tamen insitus ignis Verum semina sunt ardoris multa, terendo Quae cum confluxere, creant incendia silvis Quod si facta foret silvis abscondita flamma Non possent ullum tempus celarier ignes, 905 Conficerent volgo silvas, arbusta cremarent Iamne vides igitur, paulo quod diximus ante Permagni referre eadem primordia saepe Cum quibus et quali positura contineantur Et quos inter se dent motus accipiantque, 910 Atque eadem paulo inter se mutata creare Ignes et lignum? quo pacto verba quoque ipsa Inter se paulo mutatis sunt elementis Cum ligna atque ignes distincta voce notemus Denique iam quae cumque in rebus cernis apertis 915 Si fieri non posse putas, quin materiai Corpora consimili natura praedita fingas Hac ratione tibi pereunt primordia rerum: Fiet uti risu tremulo concussa cachinnent Et lacrimis salsis umectent ora genasque. 920 Nunc age, quod super est, cognosce et clarius audi Nec me animi fallit quam sint obscura; sed acri Percussit thyrso laudis spes magna meum cor Et simul incussit suavem mi in pectus amorem Musarum, quo nunc instinctus mente vigenti 925 Avia Pieridum peragro loca nullius ante Trita solo. iuvat integros accedere fontis Atque haurire iuvatque novos decerpere flores Insignemque meo capiti petere inde coronam Unde prius nulli velarint tempora Musae; 930 Primum quod magnis doceo de rebus et artis Religionum animum nodis exsolvere pergo Deinde quod obscura de re tam lucida pango Carmina musaeo contingens cuncta lepore Id quoque enim non ab nulla ratione videtur; 935 Sed vel uti pueris absinthia taetra medentes Cum dare conantur, prius oras pocula circum Contingunt mellis dulci flavoque liquore Ut puerorum aetas inprovida ludificetur Labrorum tenus, interea perpotet amarum 940 Absinthi laticem deceptaque non capiatur Sed potius tali facto recreata valescat Sic ego nunc, quoniam haec ratio plerumque videtur Tristior esse quibus non est tractata, retroque Volgus abhorret ab hac, volui tibi suaviloquenti 945 Carmine Pierio rationem exponere nostram Et quasi musaeo dulci contingere melle Si tibi forte animum tali ratione tenere Versibus in nostris possem, dum perspicis omnem Naturam rerum, qua constet compta figura. 950 Sed quoniam docui solidissima materiai Corpora perpetuo volitare invicta per aevom Nunc age, summai quaedam sit finis eorum Nec sit, evolvamus; item quod inane repertumst Seu locus ac spatium, res in quo quaeque gerantur, 955 Pervideamus utrum finitum funditus omne Constet an immensum pateat vasteque profundum Omne quod est igitur nulla regione viarum Finitumst; namque extremum debebat habere Extremum porro nullius posse videtur 960 Esse, nisi ultra sit quod finiat, ut videatur Quo non longius haec sensus natura sequatur Nunc extra summam quoniam nihil esse fatendum Non habet extremum, caret ergo fine modoque Nec refert quibus adsistas regionibus eius; 965 Usque adeo, quem quisque locum possedit, in omnis Tantundem partis infinitum omne relinquit Praeterea si iam finitum constituatur Omne quod est spatium, si quis procurrat ad oras Ultimus extremas iaciatque volatile telum, 970 Id validis utrum contortum viribus ire Quo fuerit missum mavis longeque volare An prohibere aliquid censes obstareque posse? Alterutrum fatearis enim sumasque necessest Quorum utrumque tibi effugium praecludit et omne 975 Cogit ut exempta concedas fine patere Nam sive est aliquid quod probeat efficiatque Quo minus quo missum est veniat finique locet se Sive foras fertur, non est a fine profectum Hoc pacto sequar atque, oras ubi cumque locaris 980 Extremas, quaeram: quid telo denique fiet? Fiet uti nusquam possit consistere finis Effugiumque fugae prolatet copia semper Praeterea spatium summai totius omne Undique si inclusum certis consisteret oris 985 Finitumque foret, iam copia materiai Undique ponderibus solidis confluxet ad imum Nec res ulla geri sub caeli tegmine posset Nec foret omnino caelum neque lumina solis Quippe ubi materies omnis cumulata iaceret 990 Ex infinito iam tempore subsidendo At nunc ni mirum requies data principiorum Corporibus nullast, quia nil est funditus imum Quo quasi confluere et sedes ubi ponere possint Semper in adsiduo motu res quaeque geruntur 995 Partibus cunctis, infernaque suppeditantur Ex infinito cita corpora materiai Postremo ante oculos res rem finire videtur; Aer dissaepit collis atque aera montes Terra mare et contra mare terras terminat omnis; 1000 Omne quidem vero nihil est quod finiat extra Est igitur natura loci spatiumque profundi Quod neque clara suo percurrere fulmina cursu Perpetuo possint aevi labentia tractu Nec prorsum facere ut restet minus ire meando; 1005 Usque adeo passim patet ingens copia rebus Finibus exemptis in cunctas undique partis Ipsa modum porro sibi rerum summa parare Ne possit, natura tenet, quae corpus inane Et quod inane autem est finiri corpore cogit, 1010 Ut sic alternis infinita omnia reddat Aut etiam alterutrum, nisi terminet alterum eorum Simplice natura pateat tamen inmoderatum Nec mare nec tellus neque caeli lucida templa Nec mortale genus nec divum corpora sancta 1015 Exiguum possent horai sistere tempus; Nam dispulsa suo de coetu materiai Copia ferretur magnum per inane soluta Sive adeo potius numquam concreta creasset Ullam rem, quoniam cogi disiecta nequisset. 1020 Nam certe neque consilio primordia rerum Ordine se suo quaeque sagaci mente locarunt Nec quos quaeque Sed quia multa modis multis mutata per omne Ex infinito vexantur percita plagis, 1025 Omne genus motus et coetus experiundo Tandem deveniunt in talis disposituras Qualibus haec rerum consistit summa creata Et multos etiam magnos servata per annos Ut semel in motus coniectast convenientis, 1030 Efficit ut largis avidum mare fluminis undis Integrent amnes et solis terra vapore Fota novet fetus summissaque gens animantum Floreat et vivant labentis aetheris ignes Quod nullo facerent pacto, nisi materiai 1035 Ex infinito suboriri copia posset Unde amissa solent reparare in tempore quaeque Nam vel uti privata cibo natura animantum Diffluit amittens corpus, sic omnia debent Dissolui simul ac defecit suppeditare 1040 Materies aliqua ratione aversa viai Nec plagae possunt extrinsecus undique summam Conservare omnem, quae cumque est conciliata Cudere enim crebro possunt partemque morari Dum veniant aliae ac suppleri summa queatur; 1045 Inter dum resilire tamen coguntur et una Principiis rerum spatium tempusque fugai Largiri, ut possint a coetu libera ferri Quare etiam atque etiam suboriri multa necessest Et tamen ut plagae quoque possint suppetere ipsae, 1050 Infinita opus est vis undique materiai Illud in his rebus longe fuge credere, Memmi In medium summae quod dicunt omnia niti Atque ideo mundi naturam stare sine ullis Ictibus externis neque quoquam posse resolvi 1055 Summa atque ima, quod in medium sint omnia nixa Ipsum si quicquam posse in se sistere credis Et quae pondera sunt sub terris omnia sursum Nitier in terraque retro requiescere posta Ut per aquas quae nunc rerum simulacra videmus; 1060 Et simili ratione animalia suppa vagari Contendunt neque posse e terris in loca caeli Reccidere inferiora magis quam corpora nostra Sponte sua possint in caeli templa volare; Illi cum videant solem, nos sidera noctis 1065 Cernere et alternis nobiscum tempora caeli Dividere et noctes parilis agitare diebus Sed vanus stolidis haec * * * Amplexi quod habent perv * * * Nam medium nihil esse potest * * * 1070 Infinita; neque omnino, si iam Possit ibi quicquam consistere * * * Quam quavis alia longe ratione * * * Omnis enim locus ac spatium, quod in Per medium, per non medium, concedere 1075 Aeque ponderibus, motus qua cumque feruntur Nec quisquam locus est, quo corpora cum venerunt Ponderis amissa vi possint stare inani; Nec quod inane autem est ulli subsistere debet Quin, sua quod natura petit, concedere pergat. 1080 Haud igitur possunt tali ratione teneri Res in concilium medii cuppedine victae Praeterea quoniam non omnia corpora fingunt In medium niti, sed terrarum atque liquoris Umorem ponti magnasque e montibus undas, 1086 Et quasi terreno quae corpore contineantur, 1085 At contra tenuis exponunt aeris auras 1087 Et calidos simul a medio differrier ignis Atque ideo totum circum tremere aethera signis Et solis flammam per caeli caerula pasci, 1090 Quod calor a medio fugiens se ibi conligat omnis Nec prorsum arboribus summos frondescere ramos Posse, nisi a terris paulatim cuique cibatum * * * 1094-1101 Ne volucri ritu flammarum moenia mundi 1102 Diffugiant subito magnum per inane soluta Et ne cetera consimili ratione sequantur Neve ruant caeli tonitralia templa superne 1105 Terraque se pedibus raptim subducat et omnis Inter permixtas rerum caelique ruinas Corpora solventes abeat per inane profundum Temporis ut puncto nihil extet reliquiarum Desertum praeter spatium et primordia caeca. 1110 Nam qua cumque prius de parti corpora desse Constitues, haec rebus erit pars ianua leti Hac se turba foras dabit omnis materiai Haec sic pernosces parva perductus opella; Namque alid ex alio clarescet nec tibi caeca 1115 Nox iter eripiet, quin ultima naturai Pervideas: ita res accendent lumina rebus